شاهنامه/ ۲۸

تا اونجایی پیش رفتیم که لهراسپ پادشاهی رو به گشتاسپ واگذار می کنه و حالا ادامه اش:

گشتاسپ صاحب دو پسر می شود؛ اسفندیار و پشوتن.

زرتشت (زردشت؟!) در این دوره ظهور می کند و گشتاسپ را به دین بهی دعوت می کند. گشتاسپ می پذیرد و بقیه را هم به این دین ترغیب می کند و به میمنت این اتفاق بر روی سروی بهشتی! کاخی از طلا و نقره می سازد!

زرتشت به گشتاسپ می گوید تو چرا باید به شاه چین مالیات بپردازی؟! پیشینیان نیز چنین کاری نمی کردند! ارجاسب تورانی آگاه می شود و طی نامه ای از گشتاسپ می خواهد که به راه و آیین گذشته باز گردد وگرنه با هم جنگ می کنند. گشتاسپ پیام می فرستد که من برای جنگ آماده ام. دو لشکر رو در روی هم قرار می گیرند. گشتاسپ از جاماسپ که به نوعی مشاور اوست می خواهد سرنوشت جنگ را برایش پیش بینی کند. جاماسپ در نهایت ناراحتی اعلام می کند که همه بزرگان لشکر و خویشان گشتاسپ و حتی پسر خودش در صورت جنگ، کشته خواهند شد هر چند در پایان دشمن از برابر اسفندیار خواهد گریخت؛ گشتاسب دست بردار نیست بنابراین جنگ شروع می شود و تمامی اتفاقات پیش بینی شده به وقوع می پیوندد.

 زریر، برادرِ نازنینِ گشتاسپ پای در میدان می گذارد؛ کسی را یارای مقابله با او نیست تا جایی که حتی ارجاسپ پیشنهاد می کند اگر کسی زریر را بکشد گنج بسیار و دخترش را به او می دهد. اما تنها با مطرح شدن سه باره‌ی این پیشنهاد است که بیدرفش به نبرد او می رود و زریر را می کشد. 

گشتاسپ حدس می زند زریر، قرصِ ماهش [چه تشبیه قشنگی] کشته شده!

بدین اندرون بود شاه جهان/ که آمد یکی خون ز دیده چکان

به شاه جهان گفت ماهِ تو را/ نگهدارِ تاج و سپاه تو را 

جهان پهلوان آن زریرِ سوار/ سواران ترکان بکشتند زار

                         *****

همی گفت گشتاسپ کِای شهریار/ چراغ دلت را بکشتند زار

ز پس گفت داننده جاماسپ را / چه گویم کنون شاه لهراسپ را 

چگونه فرستم فرسته به در/ چه گویم بدان پیر گشته پدر

چه گویم چه کردم نگار تو را/ که بُرد آن نبرده سوار تو را

دریغ آن گَو شاهزاده دریغ/ چو تابنده ماه اندرون شد به میغ

بعد از آن گشتاسپ قصد می کند که خود به انتقام رود [الکی مثلا :/] ولی جاماسپ او را باز می دارد. گشتاسپ می گوید هر کس که انتقام زریر را بگیرد، دخترم همای را به عقدش در می آورم [هر جایی که به بن بست می خورن، دخترهای گرامیشون به عنوان پاداش در نظر گرفته می شن :///]

نجنبید زیشان کس از جای خویش/ ز لشکر نیاورد کس پای پیش

(اصلا هم خوشمان آمد؛ خیلی خیلی خوشمان آمد :))))) اصلا هر جا که کسی برای گشتاسب تره خرد نمی کند ما خوشمان می آید)

پسر زریر نزد گشتاسپ می رود تا از گشتاسپ بخواهد از تخت دل کنده و خودش انتقام زریر را بگیرد:

شه خسروان گفت کِای جان باب/ چرا کردی این دیدگان پر ز آب

[: وقتی گشتاسپ خود را به آن راه می زند! ]

کیان زاده گفت ای جهانگیر شاه/ نبینی که بابم شد اکنون تباه؟!

شاه دوباره عزم انتقام می کند اما بزرگان مانع می شوند پس خود بَِستور (پسر زریر) عازم نبرد می شود. اسفندیار که از مرگ زریر و پاداش در نظر گرفته شده حبردار می شود، خود کمر انتقام می بندد [ در این هنگام گلی به لیوان چایی که وسط حال گذاشته، چنان شوت جانانه ای می زند که حس و حالمان دگرگون می شود :)] گشتاسپ قسم می خورد که بعد از این پادشاهی را به اسفندیار واگذار کند:

که چون باز گردم از این رزمگاه/ به اسفندیارم دهم تاج و گاه

[: بخونید و باور نکنید]

اسفندیار به همراهِ پسرِ زریر، انتقام زریر را می گیرد. بستور وقتی پیکر پدرش را می بیند:

بدیدش مر او را چو نزدیک شد/ جهان فروزانش تاریک شد

برفتش دل و هوش وز پشت زین/ فکند از برش خویشتن بر زمین

همی گفت کِای ماهِ تابان من/ چراغِ دل و دیده و جان من

 یالاخره با حمله ای جانانه، ارجاسپ گریز را بر ماندن ترجیح می دهد. بقیه سپاهش هم تسلیم می شوند. اسفنذیار آنان را با تحقیر امان می دهد :/

که بس زاروارند و بیچاره وار/ دهید این سگان را به جان زینهار

به ایران برمی گردند و گشتاسپ دخترش همای را به اسفندیار می دهد اما نمی تواند از تخت و تاجش دل بکند:

هنوزت نَبُد گفت هنگام گاه...

 بعد از چندی شخصی به نام گُرَزم که کینه اسفندیار را دارد، به دروغ به گشتاسب می گوید که اسفندیار قصد دارد با جنگ، تخت پادشاهی را تصاحب کند! اسفندیار باخبر می شود که ناراحتی ای در راه است:

چرا دارد از من دل شاه میغ* [چه قشنگ :)  میغ:ابر]

 گشتاسپ [پادشاه کله پوک :/] دستور می دهد اسفندیار را در گنبدان دژ به بند بکشند و خود برای دعوتِ اهالیِ سیستان به دین، رهسپار آنجا می شود و دو سال به عیش و نوش می پردازد. شاه چین که از این اتفاق آگاه شده و ایران را خالی از سپاه می بیند به ایران حمله می کند. (پایان ابیات دقیقی)

(در این قسمت، فروسی مقداری از شاهنامه منثور ابومنصوری سخن می گه و شاهنامه رو به سلطان محمود عرضه می کنه:

سر نامه را نام او تاج گشت [شاه + نامه] ).

__________________________________________________________________

+ فردوسی در آغاز پادشاهی گشتاسپ، از دیدن دقیقی در خواب می گوید که اگر اشتباه نکنم دقیقی از وی می خواهد تا شاهنامه را بر محمود غزنوی عرضه کند و ابیات او را نیز در شاهنامه بگنجاند. ابیات این بخش از شاهنامه از دقیقی است.

 این بخش های شاهنامه بسیار جذابه. از به تخت نشستن گشتاسپ تااا.... متن بسیار جذابه در عین روایت های غمگینی که ارائه می کنه. یک چیزی که برای من جالب توجه بود اختصار توصیفاتش از جنگ بود و ابیاتش بار عاطفی خیلی زیادی داشت.

+ با اینکه گویند از آرش در شاهنامه رسم و نشانی نیست اما بیتی هست در توصیف زریر که اسم آرش و تیرش در آن هست مگر اینکه من اشتباه متوجه شده باشم:

از آن زخم آن پهلو آتشی/ که سامیش گرز است و تیر آرشی

+ مصرع زیبا:

کسی کو خرد پرورد کی مُرَد!

تصویرسازی رو ببینید آخه:

بدان لشکر دشمن اندر فتاد/ چنان چون درافتد به گلبرگ باد

+ آمار جنگ :)

از ایرانیان کشته بُد سی هزار/ از آن، هفتصد سرکش و نامدار

هزار و چل از نامور خسته* بود/ که از پای پیلان به در جسته بود

وزان دیگران کشته بُد صد هزار/ هزار و صد و شست و سه نامدار

ز خسته بُدی سه هزار و دویست/ بر این جای بر تا توانی مَه‌ایست

* زخمی

+ پسران اسفندیار: بهمن، مهرنوش، طوش، نوش‌آذر